NULAND- Deze zomer presenteert verpleeg- en verzorgingshuis Sint Jozefoord een expositie met kunstwerken, gemaakt door bewoners, medewerkers en vrijwilligers. “Alles is goed, je mag hier buiten de lijntjes kleuren”, aldus een enthousiaste Tonny Hanegraaf en Antoinette Egelmeer, medewerkers van Sint Jozefoord. De expositie is nog te bezichtigen tot 31 augustus.

Door Ankie van Hezewijk

Het ruisen van de kolossale bomen en het fluiten van vogels. De rust komt je tegemoet op de oprijlaan van Sint Jozefoord. Bij de volière met kanaries zit een dame op leeftijd van de zon te genieten. Je wordt er zelf op slag ontspannen van.

Aan tafel in het atelier zitten Antoinette Egelmeer (60) en Tonny Hanegraaf (50). Gedreven door enthousiasme schiet het gesprek alle kanten op. Tonny springt met regelmaat op om een schilderij of tekening te laten zien. Herhaaldelijk vallen de woorden: ‘dat is wat er is’. Het geeft aan hoe Antoinette en Tonny het werken met deze doelgroep ervaren. Niets moet, alles is goed. Het is hun levensfilosofie geworden waaruit veel respect voor de bewoners spreekt.

In de gangen is de expositie ‘Van eigen hand’ te zien, kunstwerken geschilderd en gemaakt door de bewoners, medewerkers en vrijwilligers. Vogels, een specht, klaprozen, zwanen, een ouderlijk huis, een klok, bloemen of een huis in Frankrijk. De meeste schilderijen zijn gesigneerd, waarbij het handschrift iets prijsgeeft over hoe vast de hand is van de schilder. Zwierige statige letters of losse kronkelende letters. Maar ze staan er toch maar, die handtekeningen. Het moet de maker van het schilderij een gevoel van trots geven.

In de expositie zijn ook geboetseerde klaprozen te zien. “De bewoners hebben genoten van het proces”, vertelt Antoinette. “Na het boetseren zijn we gaan glazuren. Je weet nooit precies hoe dit gaat uitpakken, dus dat was voor iedereen spannend! Na de expositie gaan we de klaprozen in de tuin zetten.”

Welzijn & Educatie en schilderen

Antoinette werkt bij de afdeling Welzijn en Recreatie en organiseert met een team een breed scala aan activiteiten in huis, zoals keramiek, mannengroep, zingen, handwerken, gymmen etc.

Tonny is receptioniste bij Sint Jozefoord en heeft schilderen als hobby. Ze schilderde portretten van bewoners. “Ik zag een paar zusters op een bankje zitten hier in het bos en ik voelde ‘dit is van voorbijgaande aard. Dit moet ik vastleggen’.” Van het een kwam het ander. Een expositie van portretten van bewoners, gemaakt door Tonny en een paar vriendinnen. Toen een workshop voor medewerkers en vrijwilligers. Iedereen enthousiast. Bij Tonny begon het te kriebelen. “Ik wilde dit ook voor de bewoners. Schilderen is goed voor de mens, het brengt rust en geeft eigenwaarde.” Ze vroeg de directie om een schildersatelier waar ze schilderlessen kon geven aan bewoners. Toen ging het snel, binnen 2 weken was een deel van de keuken omgebouwd en had Tonny haar atelier.

Schilderskar
Na een jaar ging het toch weer kriebelen bij haar. Ze merkte dat ze ook de mensen wilde bereiken die niet naar het atelier konden komen. En Tonny zou Tonny niet zijn als ze er niet een prachtig idee voor bedacht. Een oude techniekkar bouwde ze om tot ‘schilderkar’ en nu trekt ze met haar kar door het huis. Ze bezoekt de bewoners van de gesloten afdelingen Psychogeriatrie (PG).

“Als ik met de kar de huiskamer binnenkom, zet ik rustige klassieke muziek op. Dan begin ik, met mijn schilderschort aan, op mijn gemak wat spullen uit te pakken op de tafel. Sommige bewoners worden nieuwsgierig, wat gaat er gebeuren? Ik maak het schilderen zo laagdrempelig mogelijk. We zoeken samen een plaatje of een foto en die trekken we over met carbonpapier. Soms kunnen ze dat zelf maar er zijn ook bewoners bij wie ik hun hand begeleid. Het loopt iedere keer anders. Soms doen er mensen mee, soms ook niet. Belangrijk is dat ik uitstraal ‘er hoeft niets’.”

Dat is wat er is

Antoinette: “Het is fijn als je mensen hier ziet opbloeien, die aan allerlei activiteiten meedoen. Bij mensen met dementie zie je vaak aan het gezicht hoe ze het vinden. Als je ze ziet glimlachen, dan weet je dat ze ook echt genieten. Maar het tegenovergestelde gebeurt ook, dat iemand boos kijkt. Dat is ook goed. Dat bespreek je dan, ‘goh, ik zie dat u niet blij kijkt’. We leggen niemand iets op, alles is goed. Dat is wat er is.”

“Soms is het confronterend dat je mensen achteruit ziet gaan. Dat raakt ons. Een bewoner die erg goed kon schilderen raakte steeds gefrustreerder omdat het niet meer ging. Tranen met tuiten. Dat is moeilijk, maar dat is wat er op dat moment is. Dan ga ik ernaast zitten en sla een arm om hem heen”, aldus Tonny die opnieuw een brok wegslikt.